Özellikle Keçe Kurdan adlı parçası büyük beğeni toplayan ve çıkardığı Nüpel ve Kece Kurdan adlı albümlerle adından söz ettiren sanatçı Aynur Doğan, yeni bir albüm hazırlığında. Aynur, sanattan siyasete pek çok konuda Birgün’ün sorularını yanıtladı: Hilal Doğanay’ın röportajı
Konserde kalabalığın arasında bir izleyici olmama rağmen, sanki çok yakından tanıdığım, samimi bir arkadaşım gibi hissetmiştim. Aynur şarkılarını yürekten ve samimiyetle söylüyordu. Siyah gözleri, kıvırcık saçları ve zarif duruşu ile gerçek bir Kürt kızı vardı karşımda. Söyleşi için buluştuğumuzda histerimde yanılmadığımı anladım… Aynur yeni bir albüm çalışması hazırlığında, bu yoğunluğunun arasında bir araya gelerek sizler için keyifli bir söyleşi hazırladık
Ailem de müzikle ilgilenen sadece bendim, ama yaşadığım topraklarda Alevi ve Kürt bir ailenin kızı olduğum için müzik o kadar da uzak değildi; çünkü ibadetler, cemler, semahlar saz ve sözle yapılıyordu. İbadet öyle yapıldığı için, aileden kimse müziğe uzak değildi. Çocukken o semahlara bizler de katılıyorduk.
…
» Müzikle ilk tanışmanız nasıl oldu?Ailem de müzikle ilgilenen sadece bendim, ama yaşadığım topraklarda Alevi ve Kürt bir ailenin kızı olduğum için müzik o kadar da uzak değildi; çünkü ibadetler, cemler, semahlar saz ve sözle yapılıyordu. İbadet öyle yapıldığı için, aileden kimse müziğe uzak değildi. Çocukken o semahlara bizler de katılıyorduk.
» Cem, Semah dışında dinleyebildiğin müzikler oldu mu?
Çocukken birilerini dinleyecek imkanımız olmadı; çünkü teybimiz, kasetimiz yoktu, bunlar hayatımıza çok sonradan girdi. Genelde yaşlıları dinlerdik ve o anlamda kulağımız müziğe aşinaydı. Ben neyi duyduysam, neyi öğrendiysem sevdiğim türküleri kulaktan söylerdim. Aile de bir düğün, buluşma, eğlence olduğu zaman, beni çağırırlardı “gel şarkı söyle” diye. O zaman da sesimin güzel olduğu söylenirdi. Ben de fırsat buldukça gidip söylerdim.
Çocukken birilerini dinleyecek imkanımız olmadı; çünkü teybimiz, kasetimiz yoktu, bunlar hayatımıza çok sonradan girdi. Genelde yaşlıları dinlerdik ve o anlamda kulağımız müziğe aşinaydı. Ben neyi duyduysam, neyi öğrendiysem sevdiğim türküleri kulaktan söylerdim. Aile de bir düğün, buluşma, eğlence olduğu zaman, beni çağırırlardı “gel şarkı söyle” diye. O zaman da sesimin güzel olduğu söylenirdi. Ben de fırsat buldukça gidip söylerdim.
» Roll Dergisi tarafından “Aynur Eurovision’a gitsin” diye bir anket yapıldı. Böyle bir teklif gelse nasıl değerlendirirdin?
Aslında, Eurovision şarkı yarışmasına katılmaya pek hevesli değilim, çünkü benim derdim; bir yarışmaya katılmak ve kendimi göstermek değil de, daha çok müzik adına bir şeyler yapmak, iyi müzik yapmak, insanlara doğruları verebilmek, kültürünü doğru temsil edebilmek, en büyük derdim, kaygım bu. Ama Kürtçe müzik yapan biri olarak da, Türkiye’de böyle bir adım atılırsa, Kürtçe müzik olarak tabiî ki katılırım, en azından bana getireceği değil, ama Kürt müziğine ve Kürt kültürüne getirecekleri açısından çok önemli bir adım olur diye düşünüyorum. Hoş bir şey de olur, ama ben katılır mıyım, katılmaz mıyım? Onu bilemiyorum.
Aslında, Eurovision şarkı yarışmasına katılmaya pek hevesli değilim, çünkü benim derdim; bir yarışmaya katılmak ve kendimi göstermek değil de, daha çok müzik adına bir şeyler yapmak, iyi müzik yapmak, insanlara doğruları verebilmek, kültürünü doğru temsil edebilmek, en büyük derdim, kaygım bu. Ama Kürtçe müzik yapan biri olarak da, Türkiye’de böyle bir adım atılırsa, Kürtçe müzik olarak tabiî ki katılırım, en azından bana getireceği değil, ama Kürt müziğine ve Kürt kültürüne getirecekleri açısından çok önemli bir adım olur diye düşünüyorum. Hoş bir şey de olur, ama ben katılır mıyım, katılmaz mıyım? Onu bilemiyorum.
» Türkçe söylemek koşuluyla katılım daveti almış olsan nasıl değerlendirirdin?
Böyle bir şeyi hiç düşünmemiştim, ama Aynur’u eğer o yarışmaya göndermek istiyorlarsa, öncelikle neden gönderecekler, yaptığım bir şeyi inanarak ve saygı duyarak yaptığım için, çıktığım hangi sahne olsun, Eurovision şarkı yarışması olsun, orada bütün samimiyetimle olmak isterim. O samimiyetlik olmazsa zaten sahneye de çıkamıyorum. Ama Türkçe olur ama Kürtçe, onu bilemem, ama ben Kürtçe de kendimi çok iyi yansıtan ve aslında adını Kürtçe şarkı söyleyerek duyuran ve sevdiren birisi olduğum için de, tabiî ki Kürtçe söyleyerek katılmak isterim, Türkçe söylenmesine karşı olduğum için değil. Bu biraz da dönem ve şartlara bağlı bir şey. Türkçe de olur niye olmasın. Bu sadece dil meselesi değil, hissiyat meselesi olduğunu düşünüyorum. Bir insanı belirleyen en önemli şey, çocukluğundan gençliğine kadar yaşadığı yerdir. O süre çok önemlidir, insanın aldığı dönemlerdir ve ben orada, o kültürle büyüdüm, gözümü kapatıp şarkı söylediğim zaman oralara gidiyorum. Çünkü her şeyim orada; geçmişim, değerlerim, inançlarım ve şekillendiğim topraklar orası.
Böyle bir şeyi hiç düşünmemiştim, ama Aynur’u eğer o yarışmaya göndermek istiyorlarsa, öncelikle neden gönderecekler, yaptığım bir şeyi inanarak ve saygı duyarak yaptığım için, çıktığım hangi sahne olsun, Eurovision şarkı yarışması olsun, orada bütün samimiyetimle olmak isterim. O samimiyetlik olmazsa zaten sahneye de çıkamıyorum. Ama Türkçe olur ama Kürtçe, onu bilemem, ama ben Kürtçe de kendimi çok iyi yansıtan ve aslında adını Kürtçe şarkı söyleyerek duyuran ve sevdiren birisi olduğum için de, tabiî ki Kürtçe söyleyerek katılmak isterim, Türkçe söylenmesine karşı olduğum için değil. Bu biraz da dönem ve şartlara bağlı bir şey. Türkçe de olur niye olmasın. Bu sadece dil meselesi değil, hissiyat meselesi olduğunu düşünüyorum. Bir insanı belirleyen en önemli şey, çocukluğundan gençliğine kadar yaşadığı yerdir. O süre çok önemlidir, insanın aldığı dönemlerdir ve ben orada, o kültürle büyüdüm, gözümü kapatıp şarkı söylediğim zaman oralara gidiyorum. Çünkü her şeyim orada; geçmişim, değerlerim, inançlarım ve şekillendiğim topraklar orası.
» İngiltere’de yayımlanan “Folk Roots” isimli dünya müziği dergisine ve “The Times”a haber oldun. Dış basında çok tanınmanı neye bağlıyorsun?
İnsan, kendisiyle ilgili çok bir şey söyleyemiyor. Bunun, sadece şansla ilgili bir şey olduğunu düşünmüyorum. Avrupa’ya baktığın zaman yüzünü Doğu’ya çevirmiş durumdalar, o kadar tarz denendi ve bitti ki, sonuçta müzikle istediğin gibi oynayabilirsin, farklı tarzlar çıkartabilirsin, ama önemli olan müziğin ruhunu bozmadan yapmak, eğer ruhu yoksa o müzik etkili olamıyor, kaleleri yıkamıyor. Batı da, bu anlamda bütün deneysel müzik tarzlarını denendi; elektronik, pop, caz, rap gibi birçok değişik müzik tarzı denendi. Günümüze baktığımızda, Raşit Taha Fransa’da “Rai” müziğini patlattı. Ama bunların hepsi Doğu motiflerinden oluşan türler. Dünya yüzünü Doğu’ya çevirdi, çünkü Doğu müziği kendi içersisinde inanılmaz zengindir, karakteristik özellikleri, çok farklı ritim yapıları ile oldukça makamsaldır. İran’a, Afganistan’a, Mısır’a, Hindistan’a gidiyorsun ve Türkiye’ye geliyorsun ki; Türkiye bambaşka bir yer, burada bir Anadoluluk var ki; dünyanın hiçbir yerinde böyle bir şey yok, birçok kültürün buluştuğu bir yer, onun için Anadolu henüz tükenmemiş bir yer. Anadolu’ya batağında da; Aleviler, Ermeniler, Süryaniler, Lazlar, Çerkezler, Kürtler, Türkmenler var ve bu farklı kültürler birbirinden etkilendiği için, çok farklı müzikler çıkabiliyor. Mesela; “Kızılbaş” müzikleri var, ritimleri, makamları çok farklı. Bunlar da Avrupa’nın ilgisini çekiyor.
» Kürt kimliğin yurtdışında tanınmanda bir avantaj sağlıyor mu?
Eğer Türkçe söyleseydim, dünya çapında önemli etkinliklere, festivallere dergilere gazetelere konu olsaydım, şu anda Türkiye’de belki de bambaşka bir yerdeydim, ama Kürt olduğum için bu bir avantaj değil. Diğer bir yandan Türkiye’de insanlar çok da bunun farkında değil. Mesela, yurt dışında Türkiye’de kimsenin gitmediği yerlere gidiyorum. Singapur’a, Portekiz’e, Slovenya’ya, İrlanda’ya gidiyorum, Çinli senin parçanı seninle birlikte ezbere söylüyor. Bunlar çok önemli şeyler ve sen bu coğrafyadan giden birisin ve bu coğrafyanın zenginliklerini taşıyorsun dünyaya. Şimdiye dek, Kültür Bakanhğı’nın hiçbir desteğini görmedim, basına baktığım zaman, bu yaptığım konserler basında da yer almıyor. Zaten giderken Kürt olduğun için başlı başına politik bir konuma giriyorsun ve politik kimliğin müziğin önüne geçiyor ve sen sadece o kimlikle orada varsın.
» Öyle mi peki?
Değil tabiî ki; bir bütündür bu, Kürt müziğinin zenginliği, güçlülüğü, kendi yorumumun güçlülüğü, işime verdiğim önem ve samimiyetim, bunlar bir araya gelince bir duruş belirliyorsun ve sadece Kürt olduğun için o erkinliklere çağırılmı-yorsun. Bir bütün olarak çağırılıyorsun. Neticede birçok Kürtçe müzik yapan ve gerçekten de çok güçlü sesler var yurt dışında. Hatta yurt dışında girişimlerde bulunup ama bir sonuç elde edemeyen müzisyenler var. Hem şans hem de büyük bir çabanın sonucu, ben hep oraları düşledim. İnsan ne istediğini bilince ona ulaşıyor. Sadece Türkiye’de dinlenen birisi olmak değil de, dünyada da dinlenebilen bir müzisyen olmak istiyordum.
Değil tabiî ki; bir bütündür bu, Kürt müziğinin zenginliği, güçlülüğü, kendi yorumumun güçlülüğü, işime verdiğim önem ve samimiyetim, bunlar bir araya gelince bir duruş belirliyorsun ve sadece Kürt olduğun için o erkinliklere çağırılmı-yorsun. Bir bütün olarak çağırılıyorsun. Neticede birçok Kürtçe müzik yapan ve gerçekten de çok güçlü sesler var yurt dışında. Hatta yurt dışında girişimlerde bulunup ama bir sonuç elde edemeyen müzisyenler var. Hem şans hem de büyük bir çabanın sonucu, ben hep oraları düşledim. İnsan ne istediğini bilince ona ulaşıyor. Sadece Türkiye’de dinlenen birisi olmak değil de, dünyada da dinlenebilen bir müzisyen olmak istiyordum.
» Türkiye’de medyanın sana kota koyduğunu düşünüyor musun?
Yasalar çıkmış, Kürtçe müzik serbest, herkes kendi dilinde müziğini yapacak deniyor, ama bireysel yasaklar devam ediyor. TV kanal sahipleri, programların başındakiler ve gazetelerin yayın yönetmenleri bireysel olarak, yasal olarak serbest olan bir özgürlüğü yasaklıyorlar. Bunlar halen ön yargıları olan kişiler, gülüp geçiyorum artık, beni çok da enterese etmiyor. Çünkü ben yapacağım şeyi biliyorum, inandığım şeyi biliyorum, beni bir milyon kişi dinlemesin yüz bin kişi dinlesin, ama doğru dinlesin, benim hedefim doğru bir dinleyiciye ulaşmak, alıp tüketen bir dinleyiciye ulaşmak değil. Onun için televizyonla pek ilgim yok, çok da sevdiğim bir şey değil, ama Türkiye’de keyfi yasaklar var.
Yasalar çıkmış, Kürtçe müzik serbest, herkes kendi dilinde müziğini yapacak deniyor, ama bireysel yasaklar devam ediyor. TV kanal sahipleri, programların başındakiler ve gazetelerin yayın yönetmenleri bireysel olarak, yasal olarak serbest olan bir özgürlüğü yasaklıyorlar. Bunlar halen ön yargıları olan kişiler, gülüp geçiyorum artık, beni çok da enterese etmiyor. Çünkü ben yapacağım şeyi biliyorum, inandığım şeyi biliyorum, beni bir milyon kişi dinlemesin yüz bin kişi dinlesin, ama doğru dinlesin, benim hedefim doğru bir dinleyiciye ulaşmak, alıp tüketen bir dinleyiciye ulaşmak değil. Onun için televizyonla pek ilgim yok, çok da sevdiğim bir şey değil, ama Türkiye’de keyfi yasaklar var.
» Bahsettiğin bireysel olarak engel koymaya çalışanlarla ilgili yaşadığın örnekler oldu mu?
Gittiğim televizyonlarda şöyle problemler yaşadım; Kürtçe bir albüm yapıyorum, Kürtçe şarkılarıyla tanınan birisiyim, ama bana şöyle bir şartla geliyorlar; “Türkçe söylerseniz televizyona çıkarsınız” diye, fakat ben televizyona çıkmaya çok da hevesli değilim. Portekiz’de, İrlanda’da gazetecilerle yaptığım röportajlarda bu konulara değindiğimde biraz tuhaf oldular. “Türkiye’de basın özgürlüğü yok mu?” Diye sordular. Türkiye’de her bireyin bir yasası var, çünkü Türkiye pek çok kimliğin, düşüncenin yaşadığı bir yer, onun içinde herkes kendi kafasında bir yasa var.
Gittiğim televizyonlarda şöyle problemler yaşadım; Kürtçe bir albüm yapıyorum, Kürtçe şarkılarıyla tanınan birisiyim, ama bana şöyle bir şartla geliyorlar; “Türkçe söylerseniz televizyona çıkarsınız” diye, fakat ben televizyona çıkmaya çok da hevesli değilim. Portekiz’de, İrlanda’da gazetecilerle yaptığım röportajlarda bu konulara değindiğimde biraz tuhaf oldular. “Türkiye’de basın özgürlüğü yok mu?” Diye sordular. Türkiye’de her bireyin bir yasası var, çünkü Türkiye pek çok kimliğin, düşüncenin yaşadığı bir yer, onun içinde herkes kendi kafasında bir yasa var.
»Gittiğin yerlerde aldığın tepkileri nasıl karşıladın?
Yabancılara yönelik verdiğim konserlerin hepsinden çok memnunum, çünkü önyargısızca gidip şarkı söylüyorsun, hiçbir şey düşünmüyorsun, şuradan bir slogan mı gelecek, şuradan birisi konseri provoke mi edecek, ya da şuradan birisi farklı bir tepki mi gösterecek diye bir düşüncen yok. Oradaki insanlar müzik dinlemeye geliyorlar, kafasında hiçbir önyargı olmadığını hissediyorsun ve gerçektende yaptığın işin zevkine varıyorsun, yaptığın işi daha çok seviyor, gözünü kapatıp sadece müziğe kendini kaptırıyorsun. Genelde kiliselerde, katedrallerde verdiğim konserlerden çok zevk aldım, çünkü akustik olarak beni çok tatmin ediyor. İrlanda, Paris, Singapur, Portekiz ve Yunanistan konserlerimiz çok iyi geçti. Çok güzel konser salonları var ve dinleyiciler çok iyi. Genellikle dünya müziğini bilen, takip eden kişiler konserlerime geliyor.
» Seni Kürt müziği yapmaya iten nedenler nelerdi? Kimlerden etkilendin?
Yaşlılardan, Dengbejlerden etkilendim ve hala da onlardan etkileniyorum. Ben daha çok geçmişe dönük birisiyim. Aslında ileriye gidiyorum, ama ruhum geriye dönüyor. Geriye dönmesinin sebebi de benim orada yaşadıklarım, bıraktıklarım, Dengbejlerimdir. Çünkü oradan besleniyorum.
Yaşlılardan, Dengbejlerden etkilendim ve hala da onlardan etkileniyorum. Ben daha çok geçmişe dönük birisiyim. Aslında ileriye gidiyorum, ama ruhum geriye dönüyor. Geriye dönmesinin sebebi de benim orada yaşadıklarım, bıraktıklarım, Dengbejlerimdir. Çünkü oradan besleniyorum.
» Kürt müziğinin gelişimini nasıl görüyorsun?
Kürt müziğiyle ilgili bir gelişim göremiyorum. Neden göremiyorum, çünkü Kürt müziğini finanse eden bir sektör yok ki, bir gelişim olsun. Kürt müziğiyle ilgili yatırımlar yapılmıyor, Kültür Bakanlığı bu anlamda destek olmuyor. Kürt müzisyenler kendi çabalarıyla, ancak bireysel çalışmalar yapıyorlar, ama o da bir yere kadar. Albümü çıkartırsan o albümle ilgili bir tanıtım yapılmıyor, küp çekiyorsun ama televizyonlarda gösterilmiyor, konser yapılacak, ya yasaklanıyor ya da gerekli sponsor bulunamıyor. Kürt müzisyenler biraz zor durumda, destek olunursa, önü açılırsa ve Türkiye’de daha farklı bir bakışla yaklaşılırsa o zaman görebiliriz Kürt müziğinin nereye doğru gittiğini. Buna rağmen çok iyi çalışmalar da var.Zaman zaman dünyanın halini düşünüyorum
Kürt müziğiyle ilgili bir gelişim göremiyorum. Neden göremiyorum, çünkü Kürt müziğini finanse eden bir sektör yok ki, bir gelişim olsun. Kürt müziğiyle ilgili yatırımlar yapılmıyor, Kültür Bakanlığı bu anlamda destek olmuyor. Kürt müzisyenler kendi çabalarıyla, ancak bireysel çalışmalar yapıyorlar, ama o da bir yere kadar. Albümü çıkartırsan o albümle ilgili bir tanıtım yapılmıyor, küp çekiyorsun ama televizyonlarda gösterilmiyor, konser yapılacak, ya yasaklanıyor ya da gerekli sponsor bulunamıyor. Kürt müzisyenler biraz zor durumda, destek olunursa, önü açılırsa ve Türkiye’de daha farklı bir bakışla yaklaşılırsa o zaman görebiliriz Kürt müziğinin nereye doğru gittiğini. Buna rağmen çok iyi çalışmalar da var.Zaman zaman dünyanın halini düşünüyorum
» Hayatta en çok neden etkilenirsin?
Küresel ısınma, dünyada ki savaşlar, nükleer bombalar bu tür şeylerin önüne geçmek insanların aklına gelmiyor.Dünya elden gidiyor, acaba, ne kadar ömrü kaldı diye düşünüyorum zaman zaman.
Küresel ısınma, dünyada ki savaşlar, nükleer bombalar bu tür şeylerin önüne geçmek insanların aklına gelmiyor.Dünya elden gidiyor, acaba, ne kadar ömrü kaldı diye düşünüyorum zaman zaman.
» Fobilerin var mı?
Uçaktan çok korkuyorum. O kadar çok uçmama rağmen bu korkuyu atamadım. Hostes konuşmaya başladığında korkum da bir o kadar coşuyor. Fransa dönüşünde uçağımız bir boşluğa girdi, o zamandan beri korkuyorum.
Uçaktan çok korkuyorum. O kadar çok uçmama rağmen bu korkuyu atamadım. Hostes konuşmaya başladığında korkum da bir o kadar coşuyor. Fransa dönüşünde uçağımız bir boşluğa girdi, o zamandan beri korkuyorum.
» Kimleri dinlersin?
Bu aralar kendime yönelik çalışmalarım olduğu için Klasik Kürt müziğini dinliyorum.
Bu aralar kendime yönelik çalışmalarım olduğu için Klasik Kürt müziğini dinliyorum.
» Sinemayla ve film müzikleri ile aran nasıldır?
Benim için bir filmde gerçekçiliğin de olması gerekiyor. En son Kürt sinemasından “Yarım Ay” filmini izledim. “Gladyatör” filminin müziğini eskilerden Çingeneler Zamanı filmini ve müziklerini çok beğendim. Türkiye’de “Yazı Tura”, “Eşkıya” filmlerinin müziklerini beğendim.
Benim için bir filmde gerçekçiliğin de olması gerekiyor. En son Kürt sinemasından “Yarım Ay” filmini izledim. “Gladyatör” filminin müziğini eskilerden Çingeneler Zamanı filmini ve müziklerini çok beğendim. Türkiye’de “Yazı Tura”, “Eşkıya” filmlerinin müziklerini beğendim.
* * *
DTP’nin Meclis’e girmesi geç kalınmış bir şey» DTP’nin Meclis’e girmesini nasıl değerlendiriyorsun?
Çok güzel hatta geç kalınmış bir şey. Artık Kürt sorununun mecliste de tartışılması, temsiliyet bulması demokrasi adına sevindirici. Eğer daha önce meclise girselerdi, belki çok daha farklı bir noktada olmuş olacaktı, belki de birçok sorun çözülmüş olacaktı. Konuşmadan, bir şeyleri ortaya dökmeden kimse kimsenin derdini anlamıyor. Çok olumlu bir gelişme, umarım daha da iyiye gider. Kadın milletvekillerin olması ise çok daha olumlu bir gelişme, çünkü kadınların olduğu yerde daha çok iletişim, uyum söz konusu. Daha barışçıl ve samimi yaklaşımları olduğu için kadınların mecliste olması gerektiğine inanıyorum.
DTP’nin Meclis’e girmesi geç kalınmış bir şey» DTP’nin Meclis’e girmesini nasıl değerlendiriyorsun?
Çok güzel hatta geç kalınmış bir şey. Artık Kürt sorununun mecliste de tartışılması, temsiliyet bulması demokrasi adına sevindirici. Eğer daha önce meclise girselerdi, belki çok daha farklı bir noktada olmuş olacaktı, belki de birçok sorun çözülmüş olacaktı. Konuşmadan, bir şeyleri ortaya dökmeden kimse kimsenin derdini anlamıyor. Çok olumlu bir gelişme, umarım daha da iyiye gider. Kadın milletvekillerin olması ise çok daha olumlu bir gelişme, çünkü kadınların olduğu yerde daha çok iletişim, uyum söz konusu. Daha barışçıl ve samimi yaklaşımları olduğu için kadınların mecliste olması gerektiğine inanıyorum.
»Son günlerde özellikle TTK başkanının açıklamaları gerginliğe neden oldu. Sen nasıl karşıladın bir Alevi Kürt olarak?
Kürt Aleviler Ermeni olabilirler. Kimin nereden geldiği? aslında ne olduğu? Bence çok önemli değil önemli olan bireyin ya da toplumun kendisine kabul gördüğü, barışık olduğu ve istediği kimliktir. Ben bir Kürt Alevi olarak Ermeni olabilme ihtimalinden rahatsızlık duymuyorum ama bu kimliklerin herhangi birine sahip olmayan TTK başkanı neden rahatsız oluyor bunu anlayamıyorum?
(Birgün)
Prev
